Framhaldsskólaeiningar: 5
Þrep: 3
Undanfari: FÉL2A050 og SAG2B050

Lýsing á efni áfangans:

Í þessum áfanga verður lögð áhersla á ítarlegar pælingar og umræður um nokkur meginstef heimspekinnar frá tilurð hennar í Grikklandi um það bil 600 f. Kr. og fram á okkar daga, einkum á sviði frumspeki og þekkingarfræði. Auk þess verður fjallað um upphaf félagsvísinda og sálfræði og helstu kenningar þeirra fræða. Höfuðsnillingar heimspekisögunnar og félagsvísnda verða í forgrunni. Meira verður lagt upp úr nákvæmum skilningi á einstökum kenningum og frjóum samræðum en hundavaðsfróðleik og mikilli yfirferð. Engu að síður fái nemendur heildarsýn yfir útlínur heimspekisögunnar, samhengi og rof, frá upphafi til nútíma.


Lokamarkmið áfangans:


Nemandi skal hafa aflað sér almennrar þekkingar og skilnings á:
–  upphafi heimspeki og fræðilegra vísinda hjá jónísku náttúruspekingunum og þeim breytingum í hugsunarhætti sem því fylgdi.
–  frumspeki og þekkingarfræðilegum viðhorfum forsókratískra heimspekinga og gera sér grein fyrir hughyggju og efnishyggju, rökhyggju og raunhyggju.
–  samræðuaðferð Sókratesar og deilum við sófista; algildishyggju og afstæðishyggju í siðferðisefnum.
–  heimspekikerfi Platons og meginhugtökum; kenningum Aristótelesar og flokkunarkerfum.
–  hugmyndaheimi hellenismans; kýnisma, efahyggju, stóuspeki, epíkúrisma og nýplatonisma.
–  sambandi kristni og heimspeki á miðöldum; trú og skynsemi, sögu og sannindum og 
frumspekilegri stöðu almennra hugtaka.
–  vísindalegri og pólitískri hugsun á nýjöld; kenningum rökhyggjumanna: Descartes, Spinoza og Leibniz; kenningum raunhyggjumanna: Locke, Berkeley og Hume.
–  hugmyndaheimi upplýsingar og rómantíkur; „hinum kóperníkönsku umskiftum“ Kants á 
sviði þekkingarfræði og frumspeki og „skilyrðislausa skylduboðinu“ í siðfræði hans.
–  söguspeki Hegels og Marx og gangrýni Kierkegaards og Nietzsche á hefðbunda heimspeki.
–  heimspekilegum forsendum félagsvísinda og tengslum rökhugsunar og hefðarhugsunar í 
klassískri félagsfræði hjá Comte, Tocqueville, Tönnies, Simmel, Durkheim og Weber.
–  upphafi sálarfræði og kenningum Freuds, atferlisstefnu og hugfræði.
–  helstu stefnum og straumum á 20. öld.


Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:
–  taka þátt í heimspekilegri rökræðu.
–  gera grein fyrir heimspekilegum og félagsvísindalegum hugtökum.
–  meta gildi heimspekilegra rökfærslna.
–  greina og skýra heimspekilegan texta.
–  skrifa stuttar heimspekilegar rökfærsluritgerðir. 
Nemandi skal geta nýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
–  bera saman ólíka hugarheima úr sögu fræða og vísinda.
–  yfirfæra þekkingu og skilning á einu sviði fræða yfir á annað.
–  hugsa skipulega og á sjálfstæðan, gagnrýnin hátt um málefni líðandi stundar jafnt sem hin 
þyngri vandamál tilverunnar.