Framhaldsskólaeiningar: 5
Þrep: 3
Undanfari: HAG2A05
Kjörsvið, stutt lína. Nemendur á 3. ári.
Lýsing á efni áfangans
Hagfræði hins opinbera, jákvæð og neikvæð ytriáhirf, kenning Coase, almennings gæði og sameiginlegar auðlindir, laumufarþega vandamálið, harmleikur þess sameiginlega, mikilvægi eignarréttar, skattkerfi, beinir og óbeinir skattar, nefskattur, halli og afgangur ríkissjóðs. Fórnarkostnaður, beinn og óbeinn kostnaður, skammtíma/langtíma kostnaður, jaðarframleiðsla, fastur-, breytilegur-, meðal-, jaðar- og heildar kostnaður. Samkeppni, einokun, hagnaður. Framleiðsluþættir, framleiðni vinnuafls, laun, lágmarkslaun, verkalýðsfélög, ójöfnuður og fátækt, stjórnmál og stefnumótun.
Lokamarkmið áfangans:
Nemandi skal hafa aflað sér almennrar þekkingar og skilnings á:
- Grunnþáttum og hugtökum í hagfræði hins opinbera s.s. ytriáhrifum og hvernig einstaklingar og hið opinbera geta brugðist við þeim
- Almenningsgæðum og sameiginlegum auðlindum
- tilgangi og mismunandi gerðum skatta, skattkerfi og tenglsum skatta og
afkomu ríkissjóðs
- Ýmsum mælikvörðum á kostnaði og tengsl hans við framleiðslu og framboð.
- Jaðarhugtökum s.s. jaðartekjur, jaðarkostnaður, jaðarframleiðsla
- hvernig markaðsjafnvægi fæst fram við mismunandi markaðsform eins og
samkeppni, einokun.
- Hagnaði fyrirtækja og ábata við viðskipti eftir markaðsformi
- Grunnþáttum og hugtökum í vinnumarkaðshagfræði s.s. framleiðni vinnuafls,
framleiðsluþáttum, launaákvörðun, lágmarkslaunum, verkalýðsfélögum, ójöfnuði, fátækt og öðru.
Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:
- Lýsa ytriáhrifum og finna viðeigandi lausnir við vandamálum þeim tengdum út frá gefnum forsendum
- Greina mismunandi vörur/gæði í flokka eftir því hvers eðlis þær/þau eru.
- Útskýra í ræðu og riti muninn á helstu tegundum skatta og hverjir eru helstu skattar sem lagðir eru á einstaklinga og fyrirtæki á íslandi. Einnig hvernig skattfé er helst nýtt.
- Greina á milli og nota ýmsa mælikvarða á kostnað og geta reiknað út helstu kostnaðartölur s.s. meðalkostnað og jaðarkostnað út frá gefnu gagnasafni
- greina á milli mismunandi markaðsforma og geta lýst með myndum og í máli framboði, eftirspurn, markaðsjafnvægi, hagnaði og ábata viðskipta fyrir markaðsformin sem eru til umfjöllunar.
- Lýsa með máli og myndum hvernig jafnvægi myndast á vinnumarkaði og hvaða atriði hafa helst áhrif á jafnvægið.
Nemandi skal geta hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
- tengja umfjöllun fjölmiðla við efni áfangans
- meta upplýsingar um málefni tengd efni áfangans nýta sér þær
- tileinka sér gagnrýnið viðhorf gagnvart hvers konar umfjöllun um efni
áfangans eins og mælingar á fátækt og ójöfnuði
- taka þátt í umræðum um atriði tengd efni áfangans